Jak rozliczyć podatek VAT? Wszystko o podatku od towarów i usług

Podatek VAT w Polsce obowiązuje od 1993 roku. Jest podatkiem od wartości dodanej mającym formę daniny, którą jest objęty zarówno sprzedawca, jak i nabywca. Sposób rozliczania sprawia, że główny ciężar tego zobowiązania jest przeniesiony na konsumenta towarów.

Odprowadzanie podatku VAT ma miejsce na każdym etapie produkcji, począwszy od dostawy surowców, przez wytwarzanie wyrobu, jego transport i dystrybucję, po ostateczną sprzedaż klientowi. Obliczanie podatku VAT stwarza wiele problemów, dlatego warto wiedzieć, czym dokładnie jest podatek VAT, poznać bliżej jego mechanizm oraz sposób rozliczania.

Kto jest podatnikiem VAT

Podatek od sprzedaży nie obowiązuje wszystkich prowadzących działalność gospodarczą. Jest on podatkiem należnym dla przedsiębiorców, których wymienia ustawa o podatku od towarów i usług. Zgodnie z jej zapisem są to:

osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które samodzielnie prowadzą działalność gospodarczą bez względu na jej cel i rezultat,
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej stanowiące przedsiębiorstwo w spadku pod warunkiem, że kontynuują prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego podatnika,
działalność ta jest przez nie prowadzona w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego (przy spełnieniu wymogów określonych w ustawie),
osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej zobowiązane do zapłaty cła, uprawnione do korzystania z procedury uszlachetniania czynnego lub procedury odprawy czasowej.

Za jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej uznaje się spółki cywilne, jawne, partnerskie itp. Natomiast przez działalność gospodarczą należy rozumieć wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym rolników, przedstawicieli wolnych zawodów czy tych, którzy pozyskują zasoby naturalne. Podatnikami mogą być też odbiorcy określonego typu usług i podmioty, które nabywają towary.

Obowiązek opodatkowania VAT nie obejmuje wszystkich, gdyż określona grupa przedsiębiorców ma prawo do zwolnienia z jego płatności. Takie prawo przysługuje podmiotom, które nie przekroczyły limitu obrotów lub też sprzedają towary czy usługi określonego rodzaju. W 2022 roku z VAT zwolniony jest podmiot, u którego wartość sprzedaży netto w ubiegłym roku podatkowym nie przekroczyła łącznie 200 000 zł.

Limit obrotów uprawniający do skorzystania ze zwolnienia z VAT nie obejmuje:

wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,
sprzedaży wysyłkowej wewnątrzkrajowej i zagranicznej,
odpłatnego świadczenia niektórych usług zwolnionych od podatku,
przychodów ze sprzedaży środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Zwolniony z zapłaty podatku VAT jest też podmiot świadczący:

usługi medyczne,
usługi finansowe,
usługi edukacyjne
i inne wymienione w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.

VAT – Podatek od towarów i usług

Podatek VAT jest podatkiem obowiązkowym, z wyjątkiem niektórych towarów oraz usług. Zgodnie z ustawą obowiązkiem obliczania i odprowadzania VAT do urzędu skarbowego są objęte określone formy działalności. Zalicza się do nich:

odpłatną dostawę towarów, z przeniesieniem prawa do rozporządzania nimi (w tym również bonów jednego przeznaczenia na te towary),
odpłatne świadczenie usług, które nie są jednocześnie dostawą (w tym również bonów jednego przeznaczenia na te usługi),
eksport i import usług lub produktów na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotową dostawę towarów,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju.

Podatek VAT naliczony od tych towarów czy usług powinien być uwzględniany podczas wystawiania faktur VAT, na których cena jednostkowa i zbiorcza są umieszczane wraz z kwotą podatku.

Stawki VAT

Polskich przedsiębiorców w myśl prawa podatkowego obowiązują cztery stawki VAT:

23% – stawka podstawowa podatku dochodowego,
8% – obniżona (budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym, usługi związane z kulturą, sportem, rekreacją),
5% – obniżona (podstawowe produkty żywnościowe, artykuły dla niemowląt, książki i e-booki),
0% – preferencyjna (stosowana w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów oraz w eksporcie towarów).

W przypadku świadczenia usług w handlu i gastronomii kwota podatku należnego może być obliczana jako iloczyn wartości dostawy i stawki.

Przy zastosowaniu stawki 0% sprzedawca nie płaci podatku, ale może odliczyć VAT związany z daną transakcją. W 2022 roku w okresie od 1 lutego do 31 lipca na niektóre produkty obowiązuje też czasowo niższa stawka podatku VAT:

żywność (z 5% do 0%),
paliwa silnikowe (z 23% do 8%),
nawozy i środki chemiczne do produkcji rolnej (z 8% do 0%),
gaz ziemny (z 8% do 0%),
oraz energia elektryczna i cieplna (z 23% do 5%).

Informacje o stawce VAT musi zawierać każda faktura, którą otrzymuje kontrahent lub konsument.

Kiedy i jak składać deklaracje VAT?

Odprowadzanie podatku VAT może się odbywać w systemie miesięcznym lub kwartalnym. W pierwszym przypadku przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć plik JPK_V7, w drugim — plik JPK_V7K. Rozliczenie kwartalne dotyczy głównie małych podatników VAT, ale nie jest obowiązkowe. Mogą oni również rozliczać się w systemie miesięcznym. Od dnia 1 października 2020 roku pliki JPK należy złożyć wraz z deklaracją podatkową.

Do systemu kwartalnego natomiast nie mają prawa podatnicy, którzy:

są zarejestrowani jako czynny podatnik VAT w czasie krótszym niż 12 miesięcy,
w trymestrze rozliczeniowym lub w czterech wcześniejszych kwartałach dokonali dostawy produktów, lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT pod warunkiem, że ich łączna wartość w przynajmniej jednym miesiącu przekroczyła 50 000 zł bez podatku VAT,
pomimo spoczywającego na nich obowiązku nie zapewniają możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w miejscu wykonywania działalności.

O chęci kwartalnego rozliczania podatku VAT podatnik ma obowiązek pisemnie powiadomić odpowiedniego naczelnika urzędu skarbowego. Ostateczny termin takiego powiadomienia to 25. dzień drugiego miesiąca trymestru, za który będzie po raz pierwszy składane rozliczenie.

Podatnicy mają obowiązek składać deklaracje o podatku VAT i odprowadzić podatek naliczony za towary lub usługi w terminie podanym w przepisach:

podmioty odprowadzające podatek miesięcznie składają deklaracje do 25. dnia następnego miesiąca,
podmioty odprowadzające VAT do urzędu kwartalnie dokonują tego do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

Jeśli ostatecznie trzeba zapłacić podatek w sobotę, niedzielę lub święto, obowiązuje najbliższy dzień roboczy. Za zwłokę są naliczane odsetki w wysokości 8% rocznie od VAT naliczonego, przy czym, jeśli kara ta nie przekracza 8,70 zł, podatnik jest z niej zwolniony.

Pomoc w rozliczaniu podatku od towarów i usług

Opodatkowanie podatkiem VAT należnym od sprzedaży towarów i usług oraz jego odprowadzanie do urzędu skarbowego jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy. Rozliczanie VAT miesięcznie w znacznym stopniu angażuje przedsiębiorcę w wypełnianie formularzy i dokonywanie skomplikowanych wyliczeń.

Dodatkowym utrudnieniem jest też zróżnicowanie stawek, które komplikuje obliczenie pełnej kwoty podatku VAT przy sprzedaży mieszanej. Właściciel firmy ma obowiązek rozliczać VAT od początku prowadzenia działalności.

Terminowe zgłoszenie rejestracyjne, czy złożenie formularza JPK jest niezwykle istotne, aby uniknąć problemów administracyjnych i karnych. Dlatego w przypadku jakichkolwiek trudności warto skorzystać z pomocy Biura Rachunkowego Golden Tax.

Specjaliści z biura to osoby z dużym doświadczeniem w dziedzinie księgowości i Mogą się też pochwalić doskonałą znajomością przepisów o podatku dochodowym. Dlatego nie tylko doradzą w wyborze najlepszej formy rozliczeń, ale też pomogą w wypełnianiu formularzy rozliczeniowych PIT, CIT i VAT.

Sprawdź naszą ofertę: Doradztwa podatkowego

Korzystając z profesjonalnych usług zawsze będziesz wiedzieć, jaka jest wartość podatku, o ile różni się podatek VAT należny i naliczony czy też kiedy zapłacić VAT. Z pomocą biura zawsze też złożysz deklaracje VAT w terminie. Specjaliści podpowiedzą Ci również, w jakich sytuacjach obejmuje Cię zwolnienie z podatku VAT lub też kiedy masz prawo do zwrotu VAT.