Wybór formy opodatkowania to jedna z decyzji, jaką należy podjąć w trakcie zakładania własnej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy mają do wyboru 4 formy opodatkowania w 2021 roku: skalę podatkową, podatek liniowy oraz kartę podatkową i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Wybór odpowiedniej formy powinien być podyktowany zarówno względami ekonomicznymi, jak też rodzajem wykonywanej działalności. Czym różnią się formy opodatkowania dopuszczalne przez polskie przepisy oraz jaką formę opodatkowania wybrać dla danej działalności?
Dlaczego wybór odpowiedniej formy jest istotny dla dochodu naszej firmy?
Wybór optymalnego sposobu opodatkowania należy poprzedzić dogłębną analizą specyfiki danej firmy, profilu jej działalności, przewidywanych przychodów i kosztów oraz potencjału rozwojowego. Jest to niezbędne, ponieważ od rodzaju wybranej formy opodatkowania zależy wysokość opłacanego podatku, a co za tym idzie dochód firmy.
Dostępne formy opodatkowania
1. Skala podatkowa
Skala podatkowa (opodatkowanie na zasadach ogólnych) to podstawowa i z reguły najczęściej stosowana forma opodatkowania przychodów z działalności, jak również przychodów uzyskiwanych w ramach stosunku pracy, umów cywilnoprawnych lub świadczeń uzyskiwanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, takich jak zasiłki, renty lub emerytury.
Skala podatkowa polega na opodatkowaniu dochodu (nie przychodu) według dwustopniowej skali. Przepisy przewidują dwie stawki: 17% i 32%
- Podatek według stawki w wysokości 17% płaci osoba, której dochody w roku podatkowym nie przekroczą kwoty 85 528 zł.
- Uzyskanie wyższego dochodu będzie związane z koniecznością zapłacenia podatku według stawki 32%
Podatnik, który wybierze skalę podatkową zobowiązany jest do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. Na koniec roku podatkowego trzeba też sporządzać spis z natury w celu wykazania nabytych towarów oraz materiałów.
Zgłoszenie formy opodatkowania jako skali podatkowej
Zgłoszenie formy opodatkowania jako skali podatkowej możliwe jest podczas rejestracji działalności gospodarczej na druku CEIDG-1. Zmiana formy opodatkowania na skalę podatkową możliwa jest od 20 dnia następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca osiągnął pierwszy przychód w nowym roku podatkowym. W przypadku dokonania zmiany z karty podatkowej zmiana opodatkowania powinna nastąpić do 20 stycznia. Zgłoszenie realizowane jest w formie pisemnego oświadczenia o wyborze formy opodatkowania i składane do naczelnika właściwego urzędu skarbowego bądź poprzez dokonanie modyfikacji w formularzu CEIDG-1.
Przedsiębiorca, który nie chce dokonywać zmiany formy opodatkowania w trakcie roku nie musi o tym informować naczelnika US, ponieważ niezłożenie informacji dotyczącej formy opodatkowania jest równoznaczne z chęcią jej dalszego stosowania.
Zaliczki okresowe - rozliczenia roczne
W przypadku skali podatkowej zaliczki na podatek dochodowy należy płacić w okresach miesięcznych bądź kwartalnych. Opcja kwartalna przysługuje jedynie podatnikom, u których sprzedaż w ciągu jednego roku podatkowego nie przekracza wartości 2 mln euro, a także przedsiębiorcom rozpoczynającym działalność gospodarczą.
Zaliczki powinny zostać obliczone i wpłacone na odpowiedni mikrorachunek podatkowy w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartału). Jeśli jest to dzień wolny od pracy, wtedy wpłaty należy dokonać najbliższego dnia roboczego. Zeznanie roczne PIT-36 składane jest po zakończeniu roku podatkowego, a ostateczny termin przypada na 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego.
Wady i zalety skali podatkowej
Skala podatkowa jest dobrą opcją ze względu na prawo do korzystania z ulg podatkowych, prawo do wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz prawo do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Daje również możliwość skorzystania z kredytu podatkowego, prawo do rozliczenia wszystkich przychodów opodatkowanych skalą podatkową na jednym zeznaniu rocznym, jak też prawo do pomniejszenia osiągniętych przychodów o poniesione koszty uzyskania przychodów.
Trzeba jednak pamiętać, że po przekroczeniu dochodu w wysokości 85 528 zł przedsiębiorca zmuszony jest do zapłaty podatku dochodowego według stawki 32%. Nałożony jest także obowiązek prowadzenia Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów. Skala podatkowa oznacza ponadto więcej formalności związanych z dokumentacją firmową.
2. Podatek liniowy
Wybór podatku liniowego oznacza opodatkowanie dochodu jedną stawką podatku w wysokości 19%, bez względu na jego wysokość. Wiąże się z koniecznością prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Zgłoszenie formy opodatkowania podatkiem liniowym
Zgłoszenie tej formy opodatkowania może nastąpić podczas rejestracji działalności gospodarczej na druku CEIDG-1. Przedsiębiorcy korzystający z innej formy i chcący ją zmienić na podatek liniowy mogą również tego dokonać.
Zaliczki okresowe - rozliczenia roczne podatku liniowego
Zaliczki okresowe przy opodatkowaniu podatkiem liniowym mogą być płacone miesięcznie lub kwartalnie. Podobnie jak w przypadku skali podatkowej, kwartalny sposób rozliczeń dotyczy grupy małych podatników. Wpłat należy dokonywać na tych samych zasadach.
Rozliczenie roczne podatku liniowego dokonywane jest poprzez PIT-36L, który powinien zostać dostarczony do urzędu skarbowego do 30 kwietnia roku następnego za rok poprzedni.
Wady i zalety podatku liniowego
Do zalet podatku liniowego zaliczyć można jedną stawkę podatku, bez względu na wysokość osiąganego dochodu oraz możliwość odliczenia od przychodu poniesionych kosztów podatkowych. W przypadku tej formy nie są łączone dochody uzyskane z różnych źródeł, więc dochody opodatkowane liniowo nie będą miały wpływu na podwyższenie stawki podatku od dochodów, które są opodatkowane według skali podatkowej.
Należy pamiętać, że przy opodatkowaniu podatkiem liniowym nie posiada się prawa do skorzystania z większości ulg podatkowych, do kredytu podatkowego, wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz wspólnego rozliczenia z dzieckiem (osoba samotnie wychowująca dziecko). Nie ma również kwoty wolnej od podatku.
Kiedy podatek liniowy się opłaca bardziej niż według skali?
Podatek liniowy jest bardziej opłacalną opcją, kiedy przedsiębiorca uzyskuje wyższe dochody na przestrzeni roku przekraczając I próg podatkowy i kwotę 85 528 zł.
Jeśli jednak przedsiębiorca spełnia warunki wspólnego rozliczania z małżonkiem, a małżonek uzyskuje stosunkowo niskie dochody, wtedy lepszą opcją może być skala podatkowa.
3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma opodatkowania, z której nie może skorzystać każdy przedsiębiorca. Przeznaczony jest dla osób fizycznych uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca nie może w tym przypadku pomniejszyć osiąganych przychodów o poniesione koszty podatkowe. Zasadę tę rekompensują względnie niskie stawki ryczałtu, które wynoszą odpowiednio 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12,5% (stawka dot. najmu prywatnego), 17% oraz 20%, w zależności od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej.
Dla kogo ryczałt?
Ryczałt może być zastosowany w przypadku osób, które:
- uzyskały przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej (prowadzonej samodzielnie) w wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro.
- uzyskały przychody tylko z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła 250 000 euro.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą wybrać także osoby rozpoczynające działalność w danym roku podatkowym, nie korzystające z opodatkowania w formie karty podatkowej (bez względu na wysokość przychodów).
Określone rodzaje działalności nie mogą zostać opodatkowane ryczałtem – lista zawarta jest w art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Zgłoszenie do ryczałtu
Zgłoszenie do ryczałtu może nastąpić podczas rejestracji działalności gospodarczej na druku CEIDG-1. Przedsiębiorcy korzystający z innej formy i chcący ją zmienić na ryczałt również mogą tego dokonać.
Zaliczki okresowe i rozliczenia roczne z ryczałtu
Zaliczki w przypadku opodatkowania ryczałtem przedsiębiorca wpłaca podobnie, jak w przypadku dwóch poprzednich form opodatkowania – miesięcznie lub kwartalnie. Przy czym rozliczenie kwartalne dostępne jest tylko dla przedsiębiorców, u których otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie bądź przychody spółki w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 25 000 euro.
Ewidencja przychodów na ryczałcie
W przypadku opodatkowania ryczałtem podatnik musi prowadzić ewidencję przychodów, a także sporządzać spis z natury, wykaz składników majątku w przypadku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Podatnik powinien też posiadać i przechowywać dowody zakupu oraz prowadzić wykaz środków trwałych, jak też wartości niematerialnych i prawnych.
Wady i zalety ryczałtu ewidencjonowanego
Wśród zalet ryczałtu ewidencjonowanego wymienić można niską stawkę oraz uproszczoną księgowość, ponieważ nie trzeba w prowadzić księgi przychodów i rozchodów, a jedynie ewidencję przychodów, na której podstawie wylicza się należny fiskusowi podatek.
Niestety minusem jest brak możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodów czy preferencyjnego rozliczania się wspólnie z małżonkiem, jak również na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Podatnicy wybierający tę formę nie mogą także skorzystać z ulgi prorodzinnej.
4. Karta podatkowa
Karta podatkowa to zryczałtowana forma opodatkowania, w przypadku której wartość wpłaconego na konto US podatku nie odzwierciedla osiąganych przychodów. Stawka karty podatkowej uzależniona jest od rodzaju wykonywanych usług, wielkości zatrudnienia, wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność oraz rozmiaru prowadzonej działalności.
Kto może skorzystać z karty podatkowej?
Karta podatkowa przeznaczona jest dla podatników prowadzących działalność określoną w art. 23 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Zgłoszenie do opodatkowania kartą podatkową
Wniosek o zastosowanie karty podatkowej powinien zostać złożony przed rozpoczęciem działalności. Można tego dokonać w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania na druku PIT-16. Można go dołączyć do wniosku o wpis do CEIDG-1.
Wady i zalety karty podatkowej
Wśród zalet karty podatkowej wymienia się niską i jednolitą wartość podatku płatnego okresowo oraz brak obowiązku prowadzenia książki przychodów i rozchodów.
Wadą karty podatkowej jest brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów oraz możliwość odliczenia wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Zmiana formy opodatkowania - do kiedy można zmienić formę opodatkowania
Formę opodatkowania można zmienić do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy przychód lub do końca roku podatkowego, jeśli pierwszy taki przychód osiągnięty został w grudniu roku podatkowego.
Wybrana forma opodatkowania obowiązuje przez cały rok podatkowy. Wyjątkiem jest karta podatkowa, ponieważ oświadczenie o zmianę formy opodatkowania na kartę podatkową przedsiębiorca powinien złożyć w terminie do 20 stycznia roku podatkowego. Termin obowiązuje przy rezygnacji z tej formy opodatkowania lub zmiany na podatek liniowy bądź ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Utrata prawa do opodatkowania kartą, ryczałtem i podatkiem liniowym
Utrata prawa do opodatkowania kartą podatkową może nastąpić na skutek rozwoju firmy, w efekcie czego przedsiębiorca wprowadza rozwiązania niezgodne z wymogami karty.
Utrata prawa do opodatkowania ryczałtem może nastąpić w momencie, gdy zachodzą przesłanki takie, jak uzyskanie przychodów z określonego tytułu, wytwarzanie wyrobów podatkiem akcyzowym czy sprzedaż towarów handlowych lub świadczenie usług (przez podatników, którzy rozpoczęli działalność w roku podatkowym) na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.
W przypadku opodatkowania podatkiem liniowym podatnicy tracą prawa do tej formy opodatkowania jeśli uzyskują z działalności gospodarczej (prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną) przychody pochodzące ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, dla którego wykonywali czynności w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
